فشار خون بالا و راه‌های درمان آن

در این مقاله به تاثیر فشار خون بر بیماری های قلی، علائم بیماری های قلبی و راه های کاهش فشار خون اشاره خواهیم کرد.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵ از میان ۵۶/۴ میلیون مورد مرگ در جهان حدود ۱۵ میلیون به علت بیماری های قلبی عروقی و سکته های قلبی و مغزی رخ داده است. این آمار نشان دهنده این است که بیماریهای قلبی عروقی کماکان اولین علت مرگ در جهان هستند. یکی از مهم ترین و شاید موثرترین عوامل بروز و پیشرفت بیماری های قلبی عروقی و سکته های قلبی و مغزی، داشتن فشار خون بالا یا به اصطلاح عامیانه «فشار خون» است.

فشار خون چگونه باعث بیماری های قلبی عروقی می‌شود؟

قلب انسان در هر دقیقه به طور متوسط ۷۰ تا ۷۵ بار می تپد، یعنی در هر ساعت ۴۵۰۰ بار و در طول شبانه روز بیش از صد هزار بار. با یک محاسبه ساده می توان دریافت که تا سن ۵۰ سالگی، قلب ما حدود ۱/۸ تا ۲ میلیارد بار می تپد! عددی شگفت آور که نشانگر حجم بالا ی کاری است که عضلات قلب باید متحمل شوند. با توجه به اینکه قلب معمولا تا سن ۵۰ سالگی این حجم بالای کار را بدون شکایت به انجام می رساند، پزشکان، قلب انسان را یکی از شریف ترین اعضاء بدن می شناسند، ولی شاید همین عامل باعث غفلت ما از شروع مشکلات برای قلب باشد. در حقیقت، قلب، خود را با مشکلات تطبیق می دهد و ما زمانی متوجه مشکل می شویم که شاید دیگر دیر شده باشد.

ابتلا به فشار خون بالا یکی از عواملی است که معمولا به صورت تدریجی اتفاق می افتد، ولی به تدریج اثرات مخرب خود بر قلب، رگ های خونی بزرگ و کوچک، کلیه ها، شبکیه چشم و سایر اعضاء را بر جای می‌گذارد. از آنجا که وظیفه اصلی قلب، فرستادن خون به عضلات، مغز و سایر ارگان ها است، هرعاملی که در مقابل این وظیفه سدی ایجاد نماید کار قلب را افزایش خواهد داد.
فشار خون به زبان ساده در بسیاری از موارد ناشی از افزایش مقاومت عروق بدن در مقابل جریان خون است. اما مقاوت عروق چیست؟ به زبان خیلی ساده، شرایطی است که باعث می‌شود رگ‌ها تنگ تر شده باشند و قلب ناچار شود خون را قویتر پمپ کند، تا خون به اندازه کافی و مانند قبل به همه اعضا برسد.
بنابراین، دربیماری فشار خون مقاومت رگ‌ها افزایش می یابد، قلب به ناچار با فشار بیشتری می تپد و فشار خون اندازه گیری شده افزایش می‌یابد. فشار خون طبیعی (ماکزیمم) معمولا در حدود ۱۲(سانتیمتر جیوه) یا ۱۲۰(میلی متر جیوه) است. حال در نظر بگیریم این فشار به ۱۶ برسد. این چهار واحد (سانتی متر جیوه) افزایش فشار خون، معادل حداقل ۳۰ درصد افزایش مقاومت عروق است که باید با ۳۰ درصد افزایش کار و قدرت پمپ قلب جبران شود.
اگر تعداد زیاد ضربان قلب در یک سال و تعداد سال‌هایی را که یک فرد دچار فشار خون بالاست در نظر بگیریم و آن را ۳۰ درصد افزایش دهیم، متوجه می شویم که چه حجم اضافه‌ای از کار باید توسط قلب انجام شود و چرا فشار خون بالا یکی از مهم ترین علل بیماری های قلبی – عروقی می باشد. فشار خون نه تنها کار قلب را افزایش می دهد، بلکه در درازمدت باعث تغییر بافت قلب هم می شود. عضلات قلب حالت نرمی و انعطاف پذیری طبیعی خود را از دست داده و به تدریج سفت تر می شوند.
از این مرحله به بعد، دیگر قلب وارد مرحله غیر قابل بازگشت آسیب بافتی و رفتن به سوی نارسایی قلبی می شود. یعنی کسی که مثلا دو سال در معرض آسیب بافتی به قلبش قرار داشته، حتی اگر تحت درمان‌های پزشکی برای فشار خون هم قرار بگیرد، دیگر نمی تواند آسیب بافتی وارده به عضلات قلبش را جبران کند.

علائم بیماری های قلبی

بیماری های قلبی عروقی متفاوت می‌توانند با علائم متفاوت همراه باشند. علائم بیماری‌ های قلبی به تفکیک نوعی بیماری عبارتند از:

• حمله قلبی: احساس درد یا ناراحتی در سینه، درد در گردن یا بالای پشت، سوء هاضمه، سوزش سر دل، تهوع یا استفراغ، خستگی شدید، احساس ناراحتی در بالاتنه، سرگیجه و تنگی نفس
• آریتمی قلب: احساس لرزش در قفسه سینه
• نارسایی قلبی: تنگی نفس، خستگی یا تورم پاها، مچ پاها شکم و رگ‌های گردن

در صورت مشاهده هر کدام از علائم بیماری های قلبی بهتر است سریعا خود را به یک مرکز درمانی برسانید.

کاهش خطر بیماری های قلبی با کاهش فشار خون

خوشبختانه، راه حل‌هایی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها فشار خون بالا را درمان و یا از آن جلوگیری کرد؛ در این بخش این راه حل‌ها را مرور خواهیم کرد.

وزن اضافه خود را از دست دهید

اضافه وزن یکی از دلایلی است که موجب فشار خون و در نهایت بیماری های قلبی عروقی می‌شود. کاهش وزن هرچقدر هم که کم باشد، می‌تواند سبب بهبود فشار خون شود. به طور کلی، هر یک کیلوگرم کاهش وزن این پتانسیل را دارد که یک میلیمتر جیوه فشار خون را کاهش دهد.
علاوه بر وزن کلی بدن، بزرگ بودن بیش از اندازه دو کمر نیز ممکن است شانس ابتلا به فشار خون بالا و بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد. زنانی که دور کمر آن‌ها از 89 سانتیمتر و مردانی که دور کمر آن‌ها از 102 سانتیمتر بزرگتر است در خطر ابتلا به سکته قلبی قرار دارند.

منظم ورزش کنید و غذاهای سالم بخورید

اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید، ورزش کردن حداقل 150 دقیقه در هفته به شکل منظم می‌تواند بین 5 تا 8 میلی‌لیتر جیوه فشار خون شما را کاهش دهد. البته، بسیار حائز اهمیت است که نظم خود را در ورزش کردن حفظ کنید زیرا اگر ورزش را ترک کنید احتمالا فشار خون شما به جایگاه نخست خواهد برگشت.
از طرف دیگر، پیروی از یک رژیم غذایی سالم نیز نقش مهمی را در کاهش فشار خون بالا و کم کردن ریسک ابتلا به بیماری قلبی عروقی ایفا می‌کند. سعی کنید که غلات کامل، میوه، سبزیجات و محصولات لبنی کم چرب را در رژیم غذایی خود قرار دهید. همچنین تا حد امکان از چربی‌های اشباع و کلسترول بد را تا حد امکان محدود کنید؛ این کار می‌تواند تا 11 میلی‌لیتر جیوه باعث کاهش فشار خون شما شود.
مصرف زیاد سدیم نیز یکی از عوامل افزایش فشار خون است. با اینکه مصرف سدیم شاید از چشم خیلی‌ها پنهان بماند اما حذف کردن تنها مقدار کمی از آن از رژیم غذایی موجب کاهش 5 تا 6 میلی‌لیتر جیوه‌ای فشار خون می‌شود. به طول کلی، توصیه می‌شود که روزانه کم‌تر از 2300 میلی‌گرم سدیم در روز مصرف کنید و مصرف کم‌تر 1500 میلی‌گرم از آن ایده‌آل است.

الکل را محدود کرده و سیگار را کنار بگذارید

الکل می‌تواند برای فشار خون شما هم خوب و هم بد باشد. نوشیدن یک واحد استاندارد نوشیدنی الکلی در روز ممکن است حتی به کاهش فشار خون منجر گردد اما مصرف بیش از این مقدار با به همراه سایر اثرات مخرب روحی و روانی دیگر، فشار خون بالا را به همراه خواهد داشت.
هر سیگاری که می‌کشید، فشار خون شما تا چندین دقیقه بعد از آن بالا خواهد بود. ترک کردن سیگار‌ می‌تواند فشار خون شما را به حد عادی باز گرداند، شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش داده و موجب بهبود سلامت کلی بدن شما شود.

در مصرف کافئین مراقب باشید

نقش کافیئین در فشار خون همچنان بحث برانگیز است. این ماده ممکن است در برخی افراد که به مصرف آن عادت ندارند به افزایش فشار خون منجر گردد. بهتر است که تا 30 دقیقه بعد از مصرف کافئین از فشار خون خود را اندازه گرفته تا متوجه شوید که کافئین موجب افزایش آن خواهد شد یا خیر.

استرس خود را کاهش دهید

استرس مزمن یکی از عوامل افزایش فشار خون به حساب می‌آید. سعی کنید که عامل استرس خود را شناسایی کرده و با بهبود وضعیت آن تا حد امکان استرس را از خود دور کنید.

کلام آخر

فشار خون یکی از عوامل تاثیرگذار در افزایش شانس بیماری های قلبی و عروقی است. فشار خون موجب می‌شود که قلب برای خون رسانی به اندام‌ها کار بیشتری را انجام دهد که همین مسئله می‌تواند به آسیب قلب و سایر مشکلات در سلامت بدن منجر گردد. با ایجاد برخی تغییرات در زندگی مثل ترک سیگار، تغذیه سالم، ورزش کردن و یا کاهش استرس، می‌توانید خطر ابتلا به فشار خون را کاهش داده یا فشار خون بالا را کنترل کنید.

منبع:

سیب