بهترین روش‌ها برای افزایش تعداد پلاکت

پلاکت‌ها، یا ترومبوسیت‌ها، سلول‌های کوچکی در خون هستند که نقش حیاتی در انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی ایفا می‌کنند. تعداد طبیعی پلاکت بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۵۰,۰۰۰ در هر میکرولیتر خون است. کمبود پلاکت که به‌عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می‌شود، می‌تواند به علائمی مانند خستگی، کبودی آسان، خونریزی لثه یا در موارد شدید، خونریزی داخلی منجر شود. در مقاله این هفته آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی بوعلی قم، روش‌های طبیعی و پزشکی برای افزایش تعداد پلاکت بررسی می‌شود.

اهمیت پلاکت‌ها

پلاکت‌ها در مغز استخوان تولید شده و در جریان خون گردش می‌کنند. آن‌ها در پاسخ به آسیب عروقی فعال شده و با تشکیل لخته، از خونریزی جلوگیری می‌کنند. ترومبوسیتوپنی می‌تواند ناشی از عواملی مانند عفونت‌های ویروسی (مانند تب دنگی)، بیماری‌های خودایمنی، داروها یا سرطان‌هایی مانند لوسمی باشد. افزایش تعداد پلاکت برای حفظ سلامت و جلوگیری از عوارض حیاتی است.

روش‌های طبیعی برای افزایش تعداد پلاکت

روش‌های طبیعی بر بهبود رژیم غذایی و سبک زندگی تمرکز دارند. در ادامه، مواد مغذی کلیدی و غذاهای توصیه‌شده آورده شده است:

۱. توصیه‌های تغذیه‌ای

مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند تولید پلاکت را تحریک کند:

• فولات: برای تولید پلاکت ضروری است. منابع شامل:

• اسفناج
• کلم بروکسل
• کبد
• برنج
• خمیر مایه

• • نیاز روزانه: ۴۰۰ میکروگرم برای بزرگسالان، ۶۰۰ میکروگرم برای زنان باردار.
• ویتامین B12: برای تشکیل گلبول‌های قرمز و پلاکت حیاتی است. منابع شامل:
  • ماهی چرب (مانند سالمون)
  • گوشت گاو
  • کبد
  • تخم‌مرغ
  • نیاز روزانه: ۲.۴ میکروگرم برای بزرگسالان بالای ۱۴ سال، ۲.۸ میکروگرم برای زنان باردار.
• ویتامین C: به جذب آهن کمک کرده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. منابع شامل:
  • مرکبات (پرتقال، لیمو)
  • فلفل دلمه‌ای
  • توت فرنگی
  • کیوی
  • نکته: بهتر است خام مصرف شود، زیرا حرارت ویتامین C را از بین می‌برد.
• ویتامین D: برای سلامت استخوان و سیستم ایمنی مهم است. منابع شامل:
  • ماهی چرب
  • زرده تخم‌مرغ
  • شیر فورتیفای‌شده
  • نیاز روزانه: ۱۵ میکروگرم برای بزرگسالان ۱۹-۷۰ سال.
• ویتامین K: برای انعقاد خون ضروری است. منابع شامل:
  • سبزیجات برگ‌دار (اسفناج، کلم)
  • بروکلی
  • روغن سویا
  • نیاز روزانه: ۱۲۰ میکروگرم برای مردان بالای ۱۹ سال، ۹۰ میکروگرم برای زنان.
• آهن: برای تولید هموگلوبین و پلاکت لازم است. منابع شامل:
  • میگو
  • کبد
  • لوبیا
  • عدس
  • نیاز روزانه: ۸ میلی‌گرم برای مردان بالای ۱۸ سال و زنان بالای ۵۰ سال، ۱۸ میلی‌گرم برای زنان ۱۹-۵۰ سال.

۲. غذاهای برتر برای افزایش پلاکت

برخی غذاها به دلیل خواص خاص خود در افزایش پلاکت مؤثر هستند:

. میوه‌های غنی از ویتامین و آهن

میوه‌های زیر به دلیل محتوای بالای ویتامین و آهن توصیه می‌شوند:

• مرکبات (پرتقال، لیمو)
• توت‌ها (توت فرنگی، تمشکی، زغال‌اخته)
• کدو
• بروکلی
• مورچه

۴. غذاهایی که باید اجتناب شوند

برخی مواد غذایی می‌توانند تعداد پلاکت را کاهش دهند و باید از مصرف آن‌ها خودداری کرد:

. سبک زندگی

• هیدراتاسیون: نوشیدن آب کافی برای جریان خون مناسب و عملکرد سلول‌های خونی ضروری است.
• مدیریت استرس: استرس مزمن می‌تواند سیستم ایمنی و تولید پلاکت را سرکوب کند. تمرین‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق توصیه می‌شود.
• اجتناب از سموم محیطی: کاهش قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر می‌تواند به سلامت مغز استخوان کمک کند.

روش‌های پزشکی برای افزایش تعداد پلاکت

در مواردی که ترومبوسیتوپنی شدید است یا روش‌های طبیعی کافی نیستند، درمان‌های پزشکی لازم است:

1. انتقال پلاکت:
   • درمان فوری برای تعداد پلاکت بسیار پایین (معمولاً کمتر از ۱۰,۰۰۰ در میکرولیتر).
   • از پلاکت‌های اهدایی بانک خون استفاده می‌شود.
   • معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود.
2. انتقال خون:
   • برای جایگزینی خون و پلاکت‌های ازدست‌رفته در اثر خونریزی شدید.
3. تبادل پلاسما:
   • حذف پلاسمای بیمار و جایگزینی آن با پلاسمای اهدایی یا محلول جایگزین.
   • در بیماری‌هایی مانند TTP استفاده می‌شود.
4. داروها:
   • داروهایی مانند eltrombopag و romiplostim مغز استخوان را تحریک می‌کنند تا پلاکت بیشتری تولید کند.
   • تحت نظارت پزشک تجویز می‌شود.
5. اسپلنکتومی:
   • برداشتن طحال به‌عنوان آخرین راه‌حل، زیرا طحال می‌تواند پلاکت‌ها را تخریب کند.
   • به دلیل خطرات جراحی، تنها در موارد خاص انجام می‌شود.

یافته‌های اخیر و ارتباط با ایران

تحقیقات اخیر اطلاعات ارزشمندی در مورد پلاکت‌ها ارائه داده‌اند، به‌ویژه در زمینه‌های مرتبط با ایران:

• مطالعه ۲۰۲۴ در ایران (Platelet Indices and Hypertension):
  • این مطالعه در یزد، ایران، نشان داد که شاخص‌های پلاکتی (مانند تعداد پلاکت) ممکن است با فشار خون بالا ارتباط داشته باشند.
  • با توجه به پیش‌بینی افزایش شیوع فشار خون به ۳۰٪ تا سال ۲۰۲۵ در ایران، این یافته‌ها می‌توانند به مدیریت بهتر بیماری‌های قلبی-عروقی کمک کنند.
• مطالعه ۲۰۲۳ در ایران (TTP Relapse Study):
  • این مطالعه نشان داد که تعداد پلاکت پایین می‌تواند پیش‌بینی‌کننده بازگشت در بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی ترومبوتیک پورپورا (TTP) باشد.
  • این اطلاعات برای نظارت و مدیریت بیماران TTP در ایران مفید است.

ملاحظات خاص برای ایران

• شیوع فشار خون: با توجه به افزایش پیش‌بینی‌شده فشار خون در ایران، نظارت بر شاخص‌های پلاکتی می‌تواند به پیشگیری از عوارض قلبی-عروقی کمک کند.
• دسترسی به درمان: در ایران، انتقال پلاکت و داروهای تحریک‌کننده پلاکت در بیمارستان‌های مجهز در دسترس هستند، اما ممکن است در مناطق روستایی چالش‌هایی وجود داشته باشد.
• طب سنتی: برخی گیاهان دارویی مانند زردچوبه و جینسینگ، که در طب سنتی ایران استفاده می‌شوند، ممکن است به افزایش پلاکت کمک کنند، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند.

نتیجه‌گیری

افزایش تعداد پلاکت می‌تواند از طریق ترکیبی از روش‌های طبیعی (مانند رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی) و درمان‌های پزشکی (مانند انتقال پلاکت یا داروها) به دست آید. در ایران، توجه به یافته‌های اخیر در مورد ارتباط پلاکت‌ها با فشار خون و بیماری‌های خاص مانند TTP می‌تواند به بهبود مدیریت سلامت کمک کند. مشاوره با پزشک برای تعیین بهترین رویکرد، به‌ویژه در موارد شدید ترومبوسیتوپنی، ضروری است.

Reference:

https://www.healthline.com/health/how-to-increase-platelet-count

https://www.medicalnewstoday.com/articles/322937

https://www.relainstitute.com/blog/how-to-naturally-increase-your-platelet-count

https://www.verywellhealth.com/foods-to-eat-and-avoid-with-itp-5206758

https://www.healthline.com/health/fruits-to-increase-platelets

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2024/3705771

https://www.ajmc.com/view/platelet-count-acted-as-predictor-of-relapse-in-ttp