سرطان چیست؟
سرطان یکی از بیماری‌های مهم و پراهمیت جهان است که به علت رشد کنترل نشده سلول‌های غیرطبیعی در بدن ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر بخش از بدن ایجاد شود و توانایی گسترش به سایر اعضا را داشته باشد. تمامی سرطان‌ها نتیجه پیدایش جهش ژنتیکی در ماده ژنتیکی ما هستند. سلول‌های سرطانی رشد می‌کنند و با تشکیل تومور همچون ارتشی مخرب بدن ما را از پا درمی‌آورند.
علایم و نشانه ها
علایم سرطان ممکن است بسته به نوع و محل بروز آن متفاوت باشد، اما علایم متداول شامل کاهش وزن بدون دلیل، خستگی مداوم، تعریق شبانه، از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ می‌باشد. این علایم می‌توانند نشانه‌های اولیه سرطان باشند، اما به دلیل متنوع بودن انواع سرطان، علایم دقیق و شدت آنها می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین، در صورتی که شما یا کسی که شما از او مراقبت می‌کنید اینگونه علایم را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و ارزیابی دقیقی انجام دهید. این اقدام می‌تواند در تشخیص زودرس سرطان و شروع درمان مناسب بسیار موثر باشد.
شیوع سرطان
سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است و حدود 10 میلیون مرگ در سال 2020 یا تقریباً یک مورد از هر شش مرگ را شامل شده است. شایع ترین سرطان‌ها در دنیا سرطان پستان، ریه، کولون و رکتوم و پروستات است. در ایران بر اساس ثبت سرطان در سال های مختلف شیوع سرطان ها به ترتیب زیر است: پستان، پروستات، پوست (غیرملانوما)، معده، روده ی بزرگ، ریه، مثانه، خون، مری.
عوامل ایجاد کننده سرطان
عوامل مختلفی ژنتیکی، محیطی، و سبک زندگی از جمله موارد زیر باعث ایجاد سرطان می‌شود.
- استفاده از ترکیبات شیمیایی مضر مانند آزبست و آفت کش‌ها
- مصرف سیگار و الکل
- تغذیه نامناسب مانند مصرف زیاد چربی‌های اشباع شده، مواد نگهدارنده و افزودنی‌های غذایی
- قرارگرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید به مدت طولانی، اشعه X، و اشعه گاما
- آلودگی هوا، آب، و خاک، تماس با مواد شیمیایی مضر، و تماس با مواد رادیواکتیو
- سابقه خانوادگی و ژنتیک
- قرار گرفتن در معرض ویروس‌های خاص
چگونه ژن‌ها بر رشد سرطان تاثیر می گذارند؟
کشف انواع خاصی از ژن‌ها که باعث ایجاد سرطان هستند، پیشرفت بسیار مهمی برای تحقیقات سرطان بوده است. مشاهده شده است که تغییر ساختار ژن ها در تمامی سرطان‌ها رخ می‌دهد. برخی از این تغییرات ارثی هستند، در حالی که برخی دیگر جدید هستند، به این معنی که به طور تصادفی یا در اثر قرار گرفتن در معرض یک عامل محیطی (معمولاً در طی چندین سال) رخ می‌دهند.
تشخیص سرطان
1.. آزمون‌های تصویربرداری: انجام آزمون‌هایی مانند اسکن CT، MRI، پت اسکن، و رادیوگرافی می‌تواند کمک کند تا تصویر دقیق‌تری از بافت‌ها و اندازه تومورها ارائه شود.
- آزمون‌های خونی: برخی از آزمون‌های خونی مانند آزمون PSA برای سرطان پروستات، آزمون CA-125 برای سرطان تخمدان، و آزمون CEA برای سرطان روده می‌توانند به تشخیص سرطان کمک کنند.
- بیوپسی: انجام بیوپسی برای بررسی نمونه‌های بافتی مشکوک به سرطان می‌تواند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد.
- آزمون‌های تشخیصی: آزمون‌هایی مانند آزمون پاپ اسمیر برای سرطان رحم، آزمون کولونوسکوپی برای سرطان روده، و آزمون ماموگرافی برای سرطان پستان می‌توانند به تشخیص زودرس و درمان موثر کمک کنند.
- تاریخچه پزشکی و بررسی فیزیکی: بررسی تاریخچه پزشکی فرد و انجام بررسی فیزیکی توسط پزشک می‌تواند در تشخیص سرطان کمک کند.
- ژنتیک: تغییرات ژنتیکی می‌توانند باعث بروز سرطان شوند و همچنین می‌توانند در تشخیص و پیش‌بینی سرطان نیز مؤثر باشند. برخی از افراد ممکن است ژن‌های وراثثی خاصی داشته باشند که آنها را به بروز سرطان حساس کند. این ژن‌ها به عنوان ژن‌های پرخطر یا ژن‌های سرطان‌زا شناخته می‌شوند.
با انجام این روش‌ها و معاینات منظم پزشک، می‌توان به تشخیص زودرس و درمان موثر سرطان دست یافت.
درمان شخصی‌سازی شده
با تحلیل ژنوم فرد، می‌توان به درمان‌های شخصی‌سازی شده برای هر فرد پرداخت. تست‌های ژنتیکی یک ابزار مهم در تشخیص و درمان سرطان محسوب می‌شوند. با تحلیل ژنوم فرد، می‌توان به دنبال وجود ژن‌های خاصی که با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند، بود. این تست‌ها می‌توانند به شناخت بهتر از مکانیسم‌های بیولوژیکی سرطان و تعیین روش‌های درمان شخصی‌سازی شده کمک کنند.